Terwijl de aandelenmarkten zich wereldwijd in een correctiefase bevinden dienen beleggers in obligaties pas echt op te passen. De beleggingscategorie aandelen is namelijk nog de enige categorie waar een belegger een direct inkomen op zijn vermogen kan genereren. Dat is best een verontrustende gedachte. Obligaties bieden nu een mager effectief rendement. Je moet er toch niet aan denken wat er gebeurt met obligaties als de renteniveaus ook maar een beetje stijgen?
Hoe werkt de obligatiemarkt?
Eerst de theorie. Wie geld tegen een bepaalde tijd uitleent, ontvangt daarvoor een vergoeding. De vergoeding is onder andere afhankelijk van het aanbod van geld voor de leningnemer (vraag en aanbod), maar ook het mogelijke risico dat de geldverstrekker loopt (afgezet tegen de risicovrije rente) op de hoofdsom en de uitbetaling van rente. Daarbij wil de verstrekker van de lening eventuele inflatie in de toekomst vergoed zien. In ieder geval voor de periode waarbinnen hij de lening verstrekt. Ook geldt dat hoe langer de looptijd is, hoe hoger de vergoeding zal moeten zijn. Een inschatting van toekomstige inflatie wordt immers moeilijker naarmate de horizon langer is. Dat geldt ook voor het risico dat de leningnemer niet aan zijn verplichtingen kan voldoen.
Vraag en aanbod
Omdat obligatiemarkten ook markten zijn waar vraag en aanbod de prijs bepalen, zal de prijs van een obligatie dalen wanneer de rente in de markt stijgt. Een tienjarige staatslening genereert een rente van 7,5%, heeft een effectief rendement van 1,7% en heeft een modified duration van 7,4. Dit houdt in dat wanneer de rente met 1% stijgt, de lening 7,5% in koers daalt. U zult wel twee keer nadenken om deze obligatie aan te houden.
Waarom vertel ik dit? De Amerikaanse Federal Reserve heeft met het maandelijks opkopen van langdurige staatsleningen de vraag kunstmatig hoog gehouden. Dit heeft tot een kunstmatig lage rente geleid. Zodra de Federal Reserve stopt met haar opkoopprogramma, dan zullen de koersen ( waarde) van de obligaties dalen en de rente stijgen.
Een dodelijke cocktail
Aan de hand van de beleggingsportefeuilles die ik tegenkom zie ik dat er twee soorten beleggers zijn. Enerzijds zijn er beleggers die niets doen met hun obligaties. De koersen geven een prettig beeld (sterk gestegen koersen) en de jaarlijkse coupons zijn ‘opties’ hoger dan de rente die nu wordt verstrekt. Anderzijds zie ik portefeuilles met daarin beleggingsfondsen. Deze fondsen kennen een goed track record en lijken op basis van de techniek van de achteruitkijkspiegel te zijn geselecteerd. Een blik op de belangen van deze fondsen leert mij dat hier obligaties in zitten die een lage rente en een lange looptijd kennen. Deze combinatie kan een dodelijke cocktail zijn wanneer de rente stijgt.
Waarom? In de komende jaren is een stijging van de rente te verwachten. Wanneer dat gebeurt is nog onzeker, maar de kans wordt steeds groter. Obligaties met een lange looptijd (meer dan 7 jaar) zijn zeer gevoelig voor de rentebewegingen. Dit zal leiden tot een fors koersverlies van vermogen terwijl de belegger juist uitgaat van twee elementen: veiligheid en inkomen.
Wat is het alternatief?
Dat is een moeilijke opgave. De obligatiebelegger moet zich de komende maanden gaan indekken tegen een zeer strenge winter. De looptijd van obligaties zal kort moeten worden gehouden. Liever twee tot drie jaar minder inkomsten met een lage rentegevoeligheid dan nu hoge inkomsten en straks minder vermogen.
Daarnaast kunt u wel handig gebruik maken van de diverse opkoopprogramma’s van banken en verzekeraars. Banken kopen achtergestelde leningen op die een hoge rente genereren. Deze leningen blijken ineens een stuk veiliger wanneer de bank beschikt over voldoende liquiditeit om deze leningen met een premie uit de markt te halen.
Handig inspelen op daling aandelenmarkten
Ook is er plaats voor inkomstenbeleggers op de aandelenmarkten. Wanneer er ruimte is kan een deel worden belegd in aandelen. U kunt handig gebruik maken van de correctie die nu gaande is. Aandelen kunnen eventueel worden verzekerd tegen koersverlies door beschermd te beleggen. Dit is een combinatie van aandelen met put-opties.
Een combinatie van maatregelen lijkt de meest raadzame. Op deze wijze zorgt u in ieder geval voor dat u bent voorbereid op een periode van strenge kou op de obligatiemarkten. Wie geen maatregelen neemt en niet serieus blijft zoeken naar alternatieven zal het naar mijn idee heel koud gaan krijgen.