De Japanse bank heeft met de recente stimuleringsmaatregelen een golf van blijdschap onder aandelenbeleggers teweeg gebracht. De Nikkei-index boekte een weekwinst van 3,5%. In Europa kwam Mario Draghi (ECB) niet verder dan corrigeren, vingerwijzen en waarschuwen. Wie het nog niet door heeft: economische onzekerheid is een steeds groter wordend blok aan het Europese been aan het worden.
Korte termijn effecten
De Japanners zijn het meer dan zat. Na bijna twee jaar lang in een economisch vangnet van deflatie te hebben gezeten, is met het aantreden van de nieuwe bankpresident een revolutie teweeg gebracht. Is het stimuleringsbeleid van de Bank of Japan een nieuw begin voor een periode van economische groei in Japan? De koersbewegingen van de Japanse aandelen zijn in ieder geval ongekend. Het is een nationale feestweek in Tokyo. Of de stimuleringsmaatregelen op de lange termijn een goede invloed hebben, is onzeker. Voorlopig zijn de effecten gewenst. De koersen van aandelen stijgen, de koers van de Yen zakt verder weg en dit is een opmaat voor meer exportkracht van Japanse bedrijven.
Draghi houdt hand op de knip
Ondertussen houdt de bankpresident van de eurozone zijn hand stevig op de knip. Mario Draghi, alias super Mario, kwam gisteren niet verder dan waarschuwen, corrigeren en vingerwijzen. Juist in de eurozone hebben we economische groei en een gevoel van euforie nodig! Duidelijk is inmiddels dat Europa op haar rug ligt te spartelen. Zwakke economische vooruitzichten, de dreiging van meer bezuinigingen en een stijgende werkeloosheid drukken het economisch sentiment. De onrust onder de bevolking neemt toe. In de rijke landen wil men niet langer bijdragen, in de arme landen is men het zat om verder te bezuinigen. Zelfs obligatiehouders en spaarders zijn hun zekerheid niet meer zeker.
Onder het mom van “ik wil wel, maar dan moeten de euroleiders niet van die gekke dingen doen”, probeerde hij recht te praten wat krom is. Als afleidingsmanoeuvre predikte Draghi economisch herstel in het tweede kwartaal van dit jaar te verwachten. Om niet als volledige malloot te worden bestempeld, meldde hij wel dat hij zich nog altijd grote zorgen maakt over eventuele excessen binnen het Europese financiële systeem.
Schumpeter wist het al
In de historie is economische groei nimmer nooit het gevolg geweest van strakke bezuinigingen vanuit de overheid. De Oostenrijkse econoom Joseph Schumpeter (1883-1950) wist toen al dat reddingsoperaties van bedrijven en banken het proces van ‘creatieve destructie’ frustreren. Dit lees ik op de bank bij mijn schoonouders in het magazine ‘Filosofie’. Ook lees ik in het bewuste artikel dat de menselijke eigenschap ‘behoudzucht’ verkrampend werkt in een fase van neergang. Zeker wanneer een gevoel van onrust sterker wordt, verkrampt het de weg naar daadkrachtige oplossingen.
Niet zomaar innoveren
Natuurlijk is in de periode van de ontschulding van onze maatschappij enig behoudendheid nodig. Burgers, banken, bedrijven en overheden kampen gezamenlijk en afzonderlijk nog altijd met een te hoge schuldenlast. De inflatie die tussen de 2% en 3% beweegt is niet hoog genoeg om deze schulden versneld te doen aflossen. Ook de lage rente lijkt slechts een lapmiddel om de gebrekkige groei een steun in de rug te geven.
De laatste naweeën van de schuldencrisis zijn het zwaarst. Waarom? We zijn inmiddels gewend dat veiligheid een betrekkelijk begrip is. De grote schokken van de dreigende implosie waarin banken dreigen om te vallen hebben we grotendeels achter de rug. De staatsovername van de SNS en de bailout van Cyprus zijn incidenten. Toch hebben de relatief kleine excessen van het eerste kwartaal grote gevolgen voor de onrust van burgers. SNS en Cyprus leren ons namelijk dat de rek er uit is. Zelfs obligatiehouders en spaarders moeten wennen aan het idee dat de vergoeding voor het lenen of stallen van geld niet opweegt tegen de risico’s die er blijkbaar bij horen. Wat moet je daar nu meer als belegger?
Vooralsnog lijkt een belegging in aandelen nog het meeste zekerheid te bieden. Bedrijven die beschikken over technologisch vernuft, herbergen waarde. Ondertussen levert sparen weinig op, zijn de veilige havens overgewaardeerd (obligaties zijn duur) en concentreren beleidsmakers zich teveel op behoud. Wie zijn behoudzucht durft te verlaten, zet in op innovatie en technologische ontwikkeling. De econoom Schumpeter stelde in de vorige eeuw dat economische groei het gevolg is van innovatie en technologische ontwikkeling. Misschien moet Draghi ook maar eens denken aan stimulering van vernieuwing binnen de eurozone.