De mens is een gewoontedier, wist Marcus Tullius Cicero 2000 jaar geleden al. Afwijken van gewoonten betekent voor de meeste mensen dat ze uit hun comfortzone moeten stappen.
Aan het begin van een nieuw jaar worden alle tellers weer op nul gezet. Dat is misschien een goed moment om de realiteit onbekommerd onder ogen te zien en een puur zakelijke analyse van de (financiële) wereld te maken voordat wij beginnen aan het avontuur dat beleggen heet.
De wereldeconomie begint 2018 in goede conditie en draait op volle toeren. Zo eindigde de wereldhandel, een indicator voor de economische activiteit, het jaar 2017 met behoorlijke groeicijfers. De economische verrassingsindicator voor de VS staat momenteel op de hoogste stand sinds 2011. Voor de eurozone is deze indicator intussen weer iets gedaald, maar dat komt waarschijnlijk vooral doordat de prognoses van de economen in de afgelopen maanden een steeds positiever beeld van de eurozone schetsten.
Het ziet ernaar uit dat de combinatie van dit onconventionele monetaire beleid met de stimuleringsmaatregelen van de regeringen na de wereldwijde economische crisis van 2008/2009 nog steeds vruchten afwerpt. Er zijn nog nauwelijks kritische stemmen (zoals die van OXFAM) te horen, die stellen dat slechts weinig mensen profiteren van de groei. Het zou kunnen dat de zogeheten “trickle down”, of het doorsijpelen van de welvaart van de rijken naar de armen, uiteindelijk toch werkt, hoewel veel economen dat betwijfelen.
Het voorbeeld van Duitsland, waar aan het begin van het jaar het hoogste werkgelegenheidscijfer sinds de hereniging werd gepubliceerd, lijkt dit te bevestigen. De groei heeft een brede basis. Wanneer we deze vaststelling extrapoleren naar de andere ontwikkelde economieën, wijst er maar weinig op dat de trends van 2017 niet zouden voortgezet worden. Het gewoontedier in de mens is nu eenmaal dol op trends.
Het is dan ook zeer waarschijnlijk dat aandelen hun stijgende trend zullen voortzetten terwijl de credit spreads voor bedrijfsobligaties net de omgekeerde trend zullen verderzetten. De obligatierentes in de eurozone zullen waarschijnlijk in de kernlanden stijgen en in de periferie zijwaarts bewegen. In de VS zullen de rentes allicht in stijgende lijn gaan.
Was alles maar zo simpel…
Het probleem met de kapitaalmarkten is dat ze vaak met casino’s worden vergeleken. Jammer genoeg gaat deze vergelijking niet op, aangezien bij de meeste zogeheten “kansspelen” in een casino de verwachtingswaarde met wiskundige precisie kan worden berekend. Of het nu om roulette of Black Jack, Texas Hold’em of Craps gaat: men kent de kans-/risicoverhouding en kan daar, met de juiste (en daarom vaak verboden) middelen, zijn voordeel mee halen.
Maar op de kapitaalmarkt gaat het er helaas totaal anders aan toe, omdat hier de mens een belangrijke factor is en de homo oeconomicus alleen in de fantasie van economen bestaat. Er zijn schijnbare en echte irrationele reacties, kuddegedragingen en “event-risico’s”, die in het boek van Nassim Taleb met de pakkende term “zwarte zwanen” worden beschreven. Hier wiskundige modellen op loslaten lijkt bij voorbaat tot mislukken gedoemd – alleen al omdat de wereld te complex is om in een wiskundig model samen te vatten.
Zodoende maakt de kapitaalmarktexpert gebruik van heuristiek om beleggingsbeslissingen te nemen. Ervaring en gewoonte dienen daarbij als een soort mindmap-sjabloon, die ons helpt om onze beslissingen te nemen.
Met de complimenten van Cicero
Is het dan toch veel gemakkelijker dan wij denken? Moeten we gewoon de trend volgen? Zolang er geen zwarte, grijze of anders gekleurde zwaan om de hoek komt kijken, is dat misschien echt zo. Maar als dat wel het geval is, dan zijn snelheid en discipline geboden om de schade te kunnen beperken. Dan moeten er stoplossorders worden uitgevoerd en vooraf berekende beschermingsstrategieën worden geïmplementeerd, door een bedreven team.
Maar tot het zover is: Let the trend be your friend.