Op 17 september bleef de eerste renteverhoging van de Amerikaanse centrale bank uit. Maar de vooruitzichten voor zowel de Europese als de Amerikaanse economie zien er redelijk goed uit.
Forward misguidance is volgens ons de beste samenvatting van het gedrag van de Fed. Maandenlang heeft de Fed herhaald dat zij haar besluit zal nemen op basis van de vooruitgang die is geboekt op twee fronten: de arbeidsmarkt en de inflatie. Lage inflatie zou een mogelijke reden kunnen zijn geweest om niet over te gaan tot een renteverhoging. De herhaalde uitspraken dat deze laag is als gevolg van overgangsfactoren zoals de lage olieprijs en de sterke dollar hebben dit lage peil echter minder belangrijk gemaakt. Wat de arbeidsmarkt betreft, kan moeilijk worden beweerd dat deze ver van een evenwicht is, aangezien het huidige werkloosheidspercentage naar schatting min of meer in overeenstemming is met het evenwichtsniveau op de arbeidsmarkt.
Wat was dan de reden van de Fed om in september niet in actie te schieten? Fed-voorzitter Janet Yellen zei op de persconferentie dat zij de ontwikkelingen in China nauwlettend volgt, omdat ze iets meer tijd wil nemen om de gevolgen daarvan voor de groei in de VS te begrijpen. Wij vragen ons af hoe zij in de komende twee maanden voldoende extra aanwijzingen over het effect van China op de Amerikaanse groei zal kunnen verzamelen, aangezien ze kennelijk niet genoeg tijd had om met zekerheid te stellen dat de arbeidsmarkt de laatste paar jaar voldoende is verbeterd. Met andere woorden, hoe is het mogelijk dat 13 van de 17 FOMC-leden het gepast vinden de rente dit jaar te verhogen, terwijl er iets meer tijd nodig is om de impact van China op de groei in te schatten? Dit is forward misguidance. Wij wijzen erop dat FOMC officieel staat voor Federal Open Market Committee, terwijl het officieus bekend staat als Federal Open Mouth Committee…
Voor het einde van dit jaar vinden er nog maar twee vergaderingen plaats, één op 27-28 oktober en één op 15-16 december. Het in gang zetten van een minder soepel monetair beleid in 2015 lijkt op dit moment economisch gezien een hele uitdaging. Bovendien is de marktliquiditeit in december laag en wenst de Fed geen extra volatiliteit te creëren aan het einde van een reeds veeleisend jaar. De Fed zit in een moeilijk parket. De eerste renteverhoging zal waarschijnlijk niet dit jaar plaatsvinden, tenzij de groeivertraging in China kortstondig blijkt.
Blik op de toekomst
De belangrijkste bijdrage aan de groei in zowel de VS als Europa wordt geleverd door de private consumptie, vanwege het aandeel van deze sector in het BBP van respectievelijk 68 % en 55 % . Uit de jongste cijfers blijkt dat de particuliere consumptie in het derde kwartaal hoog was, maar niet groeide.
- Verenigde Staten : het consumentenvertrouwen blijft sterk, de detailhandelsomzet trekt verder aan en de autoverkopen bereikten hun hoogste peil in 15 jaar. Volgens onze ramingen groeide de consumptie in het derde kwartaal met 3,4 %, wat minder is dan in de eerste helft van dit jaar, maar toch een stevig percentage.
- Eurozone : de detailhandelsomzet is verder gestegen, maar de autoverkopen stabiliseerden. Het consumentenvertrouwen in de hele regio staat op een hoog niveau, maar dit vertrouwen is de laatste tijd wat afgenomen door slechtere vooruitzichten voor de arbeidsmarkt.
De private consumptie volgt de ontwikkelingen in de werkgelegenheid op de voet.
- Verenigde Staten : de jongste werkgelegenheidscijfers, exclusief de landbouw, waren zwak, maar de reeks is te volatiel om duidelijke conclusies te trekken, met name omdat andere indicatoren een gezonde arbeidsmarkt bevestigen. Intrigerend is dat de zwakte van de banengroei wordt veroorzaakt door een vertraging van de dienstensector, de meest dynamische sector van de Amerikaanse economie.
- In de Eurozone daalt bijna overal de werkloosheid, maar de verschillen blijven aanzienlijk: van 4,5 % in Duitsland (het laagste percentage in 25 jaar) tot maar liefst 22,6 % in Spanje, dat in een hausse verkeert. Het tempo van de jobcreatie is weliswaar lager dan in de VS, maar er is alle ruimte voor verdere groei. Bovendien trekt de vraag naar krediet voor private consumptie, huisvesting en bedrijfsinvesteringen aan, terwijl de rentetarieven voor nieuwe leningen verder naar elkaar toe groeien en dalen. Dit zijn allemaal goede redenen om te verwachten dat de consumptie zal toenemen. Voorts verbetert het economische sentiment in bijna alle eurolanden en blijven de PMI-indicatoren duidelijk stijgen. Helaas geldt dit optimisme niet voor Griekenland, waar de economische activiteit alweer afneemt.
In China laten de cijfers een gemengd beeld zien. De vastgoedprijzen en autoverkopen lieten de afgelopen maanden een herstel zien, maar de industriële winsten en PMI’s zetten hun neergang voort. In het bijzonder deed de daling van de Caixin China Services PMI™ in september de wenkbrauwen fronsen. De detailhandel werd namelijk beschouwd als de meest solide sector van de economie. Intussen komt er steeds meer steun van de centrale overheid voor de economie via investeringen gericht op de infrastructuur en het aanzwengelen van de consumptie van de huishoudens. Wij verwachten verdere monetaire beleidsversoepeling om de interbancaire liquiditeit en de wisselkoers te beheren, om zo de aanhoudende kapitaaluitstroom tegen te gaan. In combinatie met eerdere beleidsmaatregelen zouden deze in het laatste kwartaal zelfs een licht positief effect kunnen hebben. De stapsgewijze groeivertraging van de Chinese economie die al in 2013 begon, zal echter verderzetten en de wereldwijde vraag temperen, zoals blijkt uit de teruglopende export vanuit zowel de VS als de eurozone.
Samengevat blijven wij positief over de Europese en Amerikaanse vooruitzichten, omdat de binnenlandse groei solide blijft en de voorlopende indicatoren nog steeds wijzen op verdere verbetering. Mogelijk houden China en enige zwakte in de dienstensector echter risico’s in voor ons scenario.