Er wordt door zakenbanken een olieprijs van 120 dollar voorspeld. Mocht Iran de Straat van Hormuz voor scheepvaartverkeer afsluiten, dan zou dat immers rampzalige gevolgen voor de olietoevoer van de hele wereld kunnen hebben. Maar liefst 20 procent van alle olie gaat door deze zeestraat.
Een hogere olieprijs jaagt de inflatie weer omhoog. Lagere rente kunnen we dan voorlopig wel vergeten, terwijl de economische groei vertraagt door de handelsoorlog.
De geschiedenis leert ons echter dat dergelijke angsten vaak schromelijk worden overdreven. Geopolitieke schokken komen weliswaar snel, maar de gevolgen voor de markten verdwijnen na verloop van tijd ook weer.
De Straat van Hormuz
Iran is goed voor ongeveer 3 procent van de wereldproductie van olie. Dat is wel substantieel, maar aanmerkelijk minder dan het aandeel van de Verenigde Staten, Saoedi-Arabië en Rusland. Iran dreigt wel met het afsluiten van de Straat, maar de kans dat het daadwerkelijk gebeurt lijkt minder groot: het merendeel van de Iraanse olie-export vindt zijn weg naar China. De Chinese economie staat er toch al niet zo goed voor. Dit zou nog meer schade veroorzaken. Afsluiting van deze belangrijke slagader zal door de Chinese autoriteiten dan ook niet erg op prijs worden gesteld.
Het afsluiten van de Straat van Hormuz zal bovendien Saoedi-Arabië ontstemmen. Ook hun olie moet door deze straat. Beide landen staan al niet bepaald op goede voet met elkaar.
Tenslotte is afsluiten van de straat een actie die Iran zelf ook voor de nodige problemen zal stellen. De marine van Iran zou wellicht passerende oliecontainerschepen lastig kunnen vallen, maar beschikt niet over de capaciteit om de straat langdurig effectief af te sluiten. Een kat in het nauw kan rare sprongen maken, zeker een Perzische. Maar de kans lijkt klein dat Iran daadwerkelijk tot afsluiting van de straat overgaat.
Olie is niet zo exclusief
Daarnaast is olie minder schaars dan vroeger. De Verenigde Staten zijn tegenwoordig de grootste exporteur. Zij beschikken (nog) over ruime hoeveelheden schalieolie. Ook de OPEC heeft de nodige reservecapaciteit. Naar schatting is die 2,5 keer de volledige Iraanse export.
Het belang van olie voor de wereldeconomie is weliswaar nog steeds groot, maar is wel afgenomen. In de jaren 70 was er 0,12 ton olie-equivalent nodig om een eenheid economische output te genereren. Tegenwoordig is dat nog maar 0,05. Dat is niet alleen het gevolg van efficiënter gebruik van brandstoffen, maar ook van de komst van alternatieven als wind- en zonne-energie en waterkracht.
Tijdelijk
Het wapengekletter in het Midden-Oosten leidt nu tot een hogere olieprijs. Het kan een hogere inflatie tot gevolg hebben. Het zal echter slechts van tijdelijke aard blijken te zijn. Uiteindelijk wordt de prijs voor een vat olie bepaald door vraag en aanbod.
De grootste stijgingen van de olieprijs waren in de geschiedenis meestal het gevolg van toenemende vraag. De forse prijsstijging tussen 2000 en 2008 was vooral het gevolg van de booming wereldeconomie en de opkomst van China. De olieprijs naderde in 2008 zelfs 150 dollar per vat. Volgens sommigen was dat de ware reden van de kredietcrisis van 2008-2009.
De vraag naar olie is momenteel minder groot omdat de wereldeconomie vaart mindert. Mocht er een dan toch een tekort ontstaan, dan is er nu nog voldoende reservecapaciteit. De onzekerheid omtrent het wapengekletter in het Midden-Oosten is, mits er geen escalatie komt, daardoor van tijdelijke aard.
De inval van Rusland in Oekraïne was anders. Rusland was en is een veel grotere producent van olie en aardgas dan Iran. De economische gevolgen werkten langer door in de wereldeconomie.
Het duurde achttien maanden voordat met name de Verenigde Staten de rol van belangrijkste gasleverancier van Europa zouden overnemen. Bovendien was Rusland voor de inval in Oekraïne, in tegenstelling tot Iran, geen internationale paria die overal van was buitengesloten. Maar ook na de Russische inval in Oekraïne herstelde de olieprijs weer. Zes maanden na de inval was de olieprijs gezakt tot onder het niveau van daarvoor.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier. Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan. Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.